ماهی اسکار

شناخت و نگهداری ماهی اسکار

شاید اسکار ماهی آکواریومی  زیبایی نباشه ولی به دلایل زیادی مورد توجه قرار گرفته.اسکار ماهی بسیار کنجکاویه و به خوبی کسی رو که به اون غذا می ده می شناسه.تا حدودی هم دست آموزه .حتی گاهی غذا را از دست می گیره . این دلایل و دلایل زیاد دیگه وجود داره که این ماهی رو به یک ماهی محبوب تبدیل کرده

نام علمی   Astronotus ocellatus

نام عمومی آن: اسکار سیچلاید مخملی سیچلاید مرمری.

دارای الگوهای رنگی متنوعی است (اسکار قرمز ،اسکارببری، اسکارآلبینو،سفید)

اندازه:طول استاندارد40-30سانتی متر

در حالت رشد کامل: وزن بیش از 1600 گرم و در هنگام جوانی می تواند بیش از cm2/5  در ماه رشد مفید طولی داشته باشد. هیچگاه گول اندازة کوچک آنرا در هنگام خرید نخورید و مخزن بزرگتری را نسبت به سایز اولیة آنها در نظر بگیرید زیرا که آنها به سرعت رشد کرده و فضای بیشتری را نیاز خواهند داشت.

خواستگاه:به طور بومی در شمال آمریکا سرشاخه های رودخانة آمازون و اورنیوکو آر?انتین برزیل کلمبیا پرو پاراگوئه ونزوئلا یافت می گردند.

شرایط آب:پی اچ 7 یا خنثی مناسب میباشد و همچنین به نظر من درجه حرارت 28 سانتی گراد بهترین درجة حرارت است(. محدودة حرارتی ذکر شده به این معنی نیست که درجة حرارت می تواند در این محدوده تغییر یابد بلکه باید در یک عددی ثابت باشد و تغییرات وسیعی را نداشته باشد)

مواد غذایی:حشرات و لاروهای حشرات سخت پوستان و بی مهره گان ماهیها و مواد گیاهی متفاوت و در واقع هر چیزی که اندازة دهان آنها بشود. این طبیعت ذاتی آنها این ماهیها را جانورانی همیشه گرسنه نشان می دهد ولی حتی در هنگام سیری کامل به غذا خوردن علاقة زیادی نشان می دهند. اکثر تازه کارها با تغذیة بیش از حد این ماهی در آینده به مشکلات زیادی برمی خورند. مثلا اگر از غذاهای پلت استفاده می نمایید این نکته را به خاطر داشته باشید که پلیت پس از خورده شدن توسط ماهی در معده به دلیل وجود آب متورم شده و در صورت تغذیه بیش از حد مشکلات جدی را بوجود خواهد آورد. 

طول عمر: این ماهی می تواند به راحتی بیش از 10 سال زنده بماند.

موفقیت در مورد این ماهیان نیاز به توجه در طولانی مدت دارد یعنی در عرض چند ماه نمی توان به موفقیت لازم رسید بلکه با یک دیدگاه سالیانه باید به آنها نگاه کرد.

خلق و خو:اسکارها ماهیان نسبتا پرخاشگری هستند. حتما شنیده اید که می گویند این ماهیان ماهیان بد سرشتی هستند. این شایعات از آنجا می آیند که آنها سعی دارند هر چیزی که در مخزن است و در اندازة دهانی آنها است ببلعند. این ماهیان قلمرو طلب بوده و در هنگام جفت گیری این رفتار پرخاشگرانة آنها تا حد زیادی افزایش می یابد و باید حتما فضای بزرگی را برای زندگی آنها در نظر گرفته شود. حتی می تواند به درگیری شدید بین افراد یک مخزن و حتی مرگ آنها منجر شود.

فضای مناسب برای یک جفت اسکار مولد در حدود 250 لیتر است. 

 شناخت:اسکارها ماهیانی هستند که در کف و در تمامی حجم تودة آب در حال شنا می باشند. آنها در حالت طبیعی در آبهای کم عمق همراه با جریان ملایم و کف ماسه ای و یا گلی یافت می شود. این ماهیها بسیار باهوش هستند و قادرند که حیله های زیادی را از خود نشان دهند و به زودی قادرند شخصی که به آنها غذا می دهد را شناسایی نمایند. به دلیل عمر زیاد (هم اندازة سگها) این ماهی نسبت به ماهیهای دیگر محبوب تر شده است. اسکارها ماهیان سخت جانی هستند و در شرایط بسیار سخت نیز حتی علایم ظاهری خاصی را نشان نمی دهند. با اینحال بسیاری ممکن است تصور نمایند که این جانداران زیبا نیازمند مراقبت ویژه ای نمی باشند اما هر جانداری نیازمندیهای خاص خود را دارد. عدم مراقبت صحیح از این ماهی می تواند به صورت بیماری سوراخ در و یا فرسایش خط جانبی خود را نشان دهد. این بیماریها به ما یادآوری می کنند که در تغذیة آنها باید از غذاهای متنوع و مکملهای ویتامینه استفاده کرد.

نکاتی در مورد تغذیه: بسیاری از افراد از یک رژیم غذایی نامناسب استفاده می نمایند که ارتباط مستقیمی با کمبودهای غذایی دارد. برخی نیز فقط از غذاهای زنده استفاده می نمایند که این عمل منجر به ایجاد دو مشکل خواهد شد :

اول از همه تغذیه با غذاهای زنده می تواند در طولانی مدت یکسری کمبودهای غذایی را به وجود آورد. اسکارها در طبیعت منحصرا از غذاهای زنده استفاده نمی نمایند"piscivores" نمی باشند و قادرند که غذاهای متنوعی را مصرف نمایند و حتما باید تنوع غذایی بالایی را جهت سلامت جسمی داشته باشند. در طبیعت آنها به طور طبیعی بیشتر از حشرات و سخت پوستان استفاده می نمایند اما از آنجا که اینها ماهیان فرصت طلبی بودند غذایی را که می تواند توسط آنها مصرف گردد (در حد اندازة دهانی آنها باشد) می بلعند.

دوم اینکه غذاهای زندة موجود در مغازه های آکواریومی جانداران مناسبی برای انتقال انواع بیماریها می باشند که یقینا می توانند برای ماهیان زیبای شما خطری بزرگ محسوب گردند. 

برخی دیگر منحصرا از دل گوساله استفاده می نمایند. استفادة صرف از دل گوساله (چون دل گوساله یک بافت عضلانی است و نمی تواند حاوی تمامی عناصر غذایی باشد) در طولانی مدت می تواند منجر به کمبودهای غذایی گردد.

یکی دیگر از مشکلات جدی که بوجودمی آید استفاده از غذاهایی است که دارای چربی بالا می باشند به خصوص از نوع چربیهای اشباع (سخت). این نوع چربی در اغلب بافتهای بدن حیوانات خونگرم وجود دارد. خوشبختانه در بافت دل (قلب) چربی در حد مناسب جهت تغذیة ماهی وجود دارد. البته قبل از استفاده باید به خوبی چربی های اطراف آنرا جدا کرده و رگه های قسمت داخلی حفرة قلب را جدا نمایید. استفادة بیش از حد از چربیها می تواند بیماری کبد چرب را ایجاد نماید. در این بیماری به علت انباشته شدن بیش از حد چربی در کبد رنگ آنرا از حالت طبیعی خارج کرده و کبد روشنتر میگردد. متاسفانه علامت خارجی برای این مشکل وجود ندارد. تا زمانی که ماهی بمیرد و کالبد شکافی علت اصلی مرگ را مشخص نماید. مشکل اخیر از جمله عوامل اصلی مرگ اسکارها قبل از ده سالگی است (حتی اگر از ماهی به خوبی مراقبت کرده باشید)

نکته:در اینجا مطلب مهمی دیگری را متذکر می شوم و آن اینکه به دلیل فعالیت و تغذیة بالای این ماهیها باید تعویض آب و سیفون مواد زاید کف جهت جلوگیری از افزایش میزان موادسمی (آمونیاک نیتریت نیترات و...) به طور مدام انجام پذیرد 

تکثیر و تولید مثل اسکارها

در قسمت شناخت و نگهداری اسکارها در مورد انها به طور کامل بحث شد و روش صحیح نگهداری و تغذیه هم ذکر شد حال در این قسمت به تکثیر این گونه از سیکلید ها یعنی اسکار خواهیم پرداخت.امید است مطالب ارائه شده برای علاقه مندان مفید واقع شود

تکثیر:

طرز تشخیص جنسیت:

ماهی نر:

1-نوک لوله اسپرم نر شبیه به نوک قلم نی و زوکی شکل اس.

2- قوز روی سر ستبر و بلندتر است.

3- لبهای پهن و ضخیمتری نسبت به ماده دارد و کمی دهانش بزرگتر است.

ماهی ماده:

1- نوک لوله تخمدان درست شبیه تخم و لبه آن گرد است.

2- قوز روی سر کوتاه تر است.

3- لبهای ماده باریکتر و نازکتر و دهان آن کوچکتر است.

برای تکثیر و پرورش اسکار نکات مهم و فراوانی را باید همواره در نظر داشت

اگر یک جفت اسکار جوان و سرحال که تازه همدیگر را انتخاب کرده اند و با هم جفت شده اند را با یکدیگر در یک آکواریم نگهداری کنید. خیلی زود شاهد تخم ریزی آنها خواهید بود. اسکار دوست دارد تخمهایش را در کف و روی سطحی صاف بریزد. تخمهای اسکار چسبندگی دارند و به شکل گرد و قهوه ای رنگ و هر عدد آن تقریباً اندازه یک عدد ماش است. در کف آکواریم بهتر است یک تخته سنگ صاف قرار دهید. ( بهتر است تخته سنگ از جنس مرمریت یا گرانیت باشد که تخمها را خراب نکند. سنگهای گچی یا آهکی تخمها را فاسد می کنند)

آکواریم باید دارای فیلتر مناسب، اکسیژن کافی، نور کافی باشد. به مولدین باید غذای مناسب داده شود. بهترین غذا برای آنها غذاهای زنده مثل ماهی رودخانه، بچه قورباغه و آبزیان بزرگ هستند. روزانه یکبار کاملاً آنها را خوب سیر کنید و غذاهای اضافی را از آب خارج نمایید و مقداری از آب را تعویض کنید. ( بعضی اوقات اشخاص تعداد زیادی ماهی رودخانه را در آکواریم می ریزند و آنها تعدادی را می خورند و بقیه را می کشند و رها می کنند. چون سیر می شوند و بیشتر از آن میل به خوردن ندارند، از طرفی دوست دارند هیچ مزاحمی در آکواریمشان نباشد. بعد از چند ساعت ماهی های مرده رودخانه ای در آکواریم اوضاع خرابی را بوجود می آورند. بتدریج اکسیژن آب اشکال پیدا می کند و آلودگی آب باعث تلف شدن جفت اسکار شما خواهد شد) چنانچه غذای زنده در اختیار نداشتید می توانید دل گاو یا گوسفند را تمیز کنید و به اسکارها بدهید.

اسکارهای جفت شده که در یک آکواریوم تنها هستند. خیلی زود سنگ کف را بعنوان محل تخم ریزی انتخاب می نمایند و آنرا شروع به تمیز کردن می کنند. زمانیکه نر و ماده بر روی سنگ بروند و شروع به تمیز کردن آن بکنند، لحظات تخم ریزی نزدیک می شود. که ابتدا با بیرون آمدن لوله تخم ماهی ماده از زیر شکمش که تقریبا به اندازه 3 میلیمتر خارج می شود و شکل لبه آن گرد و چاق است شروع می شود. همزمان لوله اسپرم نرم هم تقریبا به اندازه 5/1 میلیمتر خارج می شود که شکل لبه آن زوکی شکل است.نر و ماده هر دو چند ساعت قبل از تخم ریزی بر روی سنگ با لرزش و تمیز کردن و با حالات شدید و تغییر رنگ و پر رنگ شدن شروع به آماده و تمیز کردن محل تخم ریزی می کنند. ماهی ماده با لرزشهای مخصوصی به سطح سنگ نزدیک می شود و تخم ریزی را شروع می کند و بصورت یک خط ردیفی از اول تا انتهای سنگ تخمها را بر روی آن می چیند و چون چسبنده هستند تخمها به سنگ چسبیده می شوند. پشت سر ماهی نر با حرکات و رقصهای شادی و لذت و با لرزشهای مخصوص روی تخمها اسپرم رها می کند. و به همدیگر اعلام رضایت می کنند. این ابزارهای علاقه همراه با بوسه زدن و یا نوازش با لب به همدیگر اعلام می شود.حدود دو ساعت این حرکات زیبا و موزون همراه تخم ریزی ادامه خواهد داشت.

شادی آنها لحظه به لحظه زیادتر می شود و ابراز علاقه آنها شدیدتر و خشن تر به ظاهر می رسد، بطوریکه آب به تلاطم می افتد و اگر آکواریوم در پوش نداشته باشد گاهی بیرون می پرند و صدمه خواهند خورد. بنابراین حتما روی آکواریوم را بپوشانید و هرگز برای آنها ایجاد مزاحمت نکنید.

بعد از اتمام تخم ریزی ماهیها شل و بی حال بصورت مورب و کج در کنار همدیگر آرام می گیرند، در اینحالت سطح آب کف زده است و رنگ آب بر اثر تجزیه اسپرم نرم ها شیری رنگ شده است که باید قسمتی از آب تعویض یا داخل آکواریوم را فیلتر بگذارید تا آب  شفاف وزلال شود .

از اینجا به بعد به دو طریق می توانید از تخمها محافظت کنید

1-ماهیهای مولد را به آرامی به آکواریومی که از قبل آماده کرده اید منتقل سازید.

2-سنگ تخمها را بآرامی به آکواریومی که شرایط مناسب دارد منتقل کنید.

چنانچه از تخمها مقدار زیادی توسط حرکات ماهیها در نقاط دیگر آکواریوم پاشیده شده است و امکان جابجایی تخمها نیست، در اینصورت بهتر است ماهیهای مولد را از آنجا به آکواریوم آماده دیگری بآرامی انتقال دهید (آکواریوم باید از قبل کاملا آماده و مهیا شده باشد)

چنانچه تخمها بصورت مرتب و منظم بر روی تخته سنگ چیده و چسبیده شده اند. می توانید بآرامی سنگ تخمها را به آکواریومی با مشخصات آب تخمها که از قبل آماده کرده اید منتقل سازید. در هر دو حالت تفاوتی وجود ندارد و معمولا نتیجه یکسان حاصل خواهد شد. چیزی که مهم است باید حتما تخمها از دسترس ماهیها دور شوند و آنها را با شرایط و اصول صحیح نگهداری کنید. برای آکواریوم تخمها حتما باید اکسیژن کافی قرار دهید، چنانچه آب تخمها شیری رنگ است حداقل 3 روز فیلتر در آکواریوم کار بگذارید تا آب را کاملا شفاف و روشن کند. می توانید در صورت تشخیص و نیاز مقداری از آب را با آب مناسب و آماده تعویض نمائید.

سپس به آب تخمها داروی متیلن بلو بمقدار 1/0% اضافه می کنیم. هجوم و حمله قارچها به تخمها باعث فساد آنها می شود داروی متیلن بلو علاوه بر جلوگیری از هجوم و حمله قارچها رشد باکتریهای مضر را هم کنترل و بحالت ثابت و فیکسه نگه می دارد و آسیبی به تخمها وارد نمی شود. بعضی اوقات تخمها آنقدر نزدیک به هم و گاهی هم روی یکدیگر چیده شده اند که چنانچه یک تخم مورد هجوم قارچها قرار بگیرد خیلی سریع بقیه تخمها هم با لایه های ابری سفید رنگی پوشیده می شوند، که در واقع مورد هجوم و حمله قارچها قرار گرفته اند و بدین صورت باعث فساد تخمها خواهد شد. بصورت تجربی بدست آمده است که اگر هر روز مقداری از آب تعویض و مقداری داروی متیلن بلو  تازه حل شده به آب تخمها اضافه شود. در مواقعی که شرایط آکواریوم تخمها وضعیت خوبی ندارد بسیار عمل مفیدی است که نتیجه باروری و باز شدن تخمها را بالا می برد.

از آنطرف دیگر ماهیهای مولد هستند که باید آنها را بآرامی انتقال دهید و آکواریوم آنها مرتب و منظم باشد. تغذیه در تخم ریزی برای مراحل بعدی آنها نقش مهم و سرنوشت سازی دارد. باید دقت کنید آنها را ضعیف یا بیمار نکنید که در اینصورت مدتی تخم نخواهند ریخت. آنهایی که به مولدین اسکار فقط ماهی رودخانه می دهند، باید نکاتی را مورد توجه قرار دهند. اول اینکه ماهیهای رودخانه ایی ممکن است حامل امراض و بیماریهای باشد که با ورود آنها به آکواریوم مولدین، خیلی زود محیط آنها را آلوده و در آنجا تکثیر و منتشر می شوند. و سپس به اسکارها منتقل خواهند شد. بنابراین حتما باید از سلامت ماهیهای رودخانه ایی اطمینان حاصل کنید. و دوم اینکه می توانید به ماهیهای رودخانه ایی غذاهای مقوی و انواع ویتامینها و املاح مورد نیاز را بدهید. سپس با در اختیار گذاشتن ماهیهای رودخانه ای برای اسکارها آن ویتامینها و املاح مفید را به ماهیهای اسکار مولد انتقال دهید. که باعث تقویت و رشد و سلامت آنها شود.

خوب حالا باز می گردیم به آکواریوم تخمها

تخمها در آکواریومی قرار گرفته اند که اولا آب شفاف، زلال و تمیز است. و سختی آب تخمها بین 5 تا 8 درجه DH است.در اینصورت معمولا سه روز که بگذرد تخمها می ترکد و شروع به باز شدن می شود. از روز چهارم روی سنگ در حالیکه از سر چسبیده به تخته سنگ هستند دم تکان می دهند که تعداد تخمهای باز شده بر روی تخته سنگ مشخص می شود. کم کم از سنگ جدا می شوند و با یک شنای کوتاه دوباره به کف می افتند. بهتر است ارتفاع آب را حداکثر به 15 سانتیمتر برسانید و اکسیژن آب به اندازه کافی باشد و تغییرات سریع برای تخمها نداشته باشید. لارو اسکار در زیر شکمش دارای کیسه زرده مجهز و کاملی است که تا چهار روز غذایش را تأمین می کند. توجه کنید چنانچه آب بر اثر تجزیه تخمهای فاسد شده آلوده شده باشد لاروها بی حال و کسل می شوند و متابولیسم (جذب کیسه زرده) بخوبی انجام نمی گیرد و ممکن است لاروها تلف شوند. در اینصورت باید اقدام به تعویض آب لاروها کنید. (آب باید آماده و مهیا باشد)

در این مدت هیچ غذایی نباید به لاروها بدهید. چنانچه تعداد آنها زیاد است بهتر است آنها را در چندین آکواریوم پخش کنید و فضای کافی برای رشد و فعالیت آنها با توجه به تمام نکات ضروری واجب در مورد نگهداری آنها را انجام دهید.می دانید بهترین غذا برای لاروهای تازه از تخم در آمده می تواند نوزادان میگو باشد که باید از قبل تدارک دیده باشید. مقدار نوزادان میگو را باید به حساب بریزید زیرا اگر اضافه تر وارد آکواریوم لاروها بریزید، بعد از چند ساعت نوزادان میگو در آب شیرین می میرند و در آب تجزیه می شوند و باعث آلودگی و فساد آب می شوند و در نتیجه این آلودگی ها به لاروها اثر می کند و باعث تلفات آنها خواهد شد.

بنابراین غذا دادن لاروهای اسکار باید با دقت و حوصله انجام شود. چنانچه اکسیژن محلول در آب لاروهای اسکار کم باشد. خیلی زود دچار عوارض و تلفات زیادی خواهند شد. که اگر کمبود اکسیژن در آکواریوم لاروها را سریعا تأمین نکنید. خیلی از لاروها تلف خواهند شد. در مواردی که تشخیص می دهید آب لاروها آلوده شده است. بهترین راه علاج جابجایی بچه ماهی ها به مکان جدید و با آب سالم و تمیز و آماده است یا حداقل مقداری از آب آنها را باید تعویض نمائید و مقداری هم داروی متیلن آبی به آب اضافه کنید.

هر چه سطح وسیعتری برای تعداد کمتری لارو اسکار در نظر بگیرید درصد خطاهای شما کمتر بروز حوادث دارد. و دیرتر باعث تلفات آنها خواهد شد. و در نتیجه تعداد بیشتری از آنها دوران لاروی خود را با موفقیت پشت سر می گذارند. بعد از 15 روز که دوران لاروی اسکارها تمام می شود مقاومت آنها بیشتر خواهد شد و به دوران بچه ماهی وارد می شوند در این مرحله مقاومت بیشتری دارند. ایجاد شوک و استرس و تغییرات سریع در خواص و شرایط آب و کمبود اکسیژن محلول در آب اگر باعث تلفات بچه ماهیها نشود احتمال کج شدن اندامهای بدن بخصوص دهان بچه ماهیها خواهد شد. که هر چه بچه ماهیها بزرگتر می شوند کج بودن دهانشان مشخص تر می شود که در حال حاضر این عارضه را بعنوان سکته کردن ماهی می دانند. در حالیکه اگر در اوایل زندگی لاروها و در دوران بچه ماهی کلیه نکات گفته شده را رعایت کنید قطعا چنین عوارضی برای ماهیها بوجود نخواهد آمد.
مسئله مهم دیگر که باید گفته شود سوء تغذیه بچه اسکارها است. تغذیه نامناسب و اشتباه باعث می شود اسکارهای گرسنه به همدیگر حمله کنند و در وحله اول چشم هم جنسان خودشان را می خورند. بنابراین بعد از مدتی اکثر بچه اسکارها چشم نخواهد داشت و کور شده اند. اگر تمام نکات و اصول تکثیر و پرورش اسکارها را بخوبی رعایت کنید. در آنصورت پرورش اسکار برایتان خیلی آسان خواهد بود. دقت کنید همیشه برای اسکارها باید فضای کافی در نظر بگیرید تا آنها با نشاط و سرحال باشند و خیلی سریع و زود رشد کنند. زنجیره کنترل و مراقبتهای ویژه را که شامل اکسیژن کافی، نور کافی، تغذیه مناسب و مقوی با غذاهای زنده، آب سالم و تمیز، فیلتر مناسب، جلوگیری از بروز حوادث مانند ایجاد شوک و استرس و تغییرات سریع DH آب، PH آب، درجه حرارت آب و کنترل و پیشگیری امراض و بیماریها که همه این عوامل را باید بدقت توسط شما رعایت و منظم باشد. در هر صورت چنانچه با هر حالت غیر عادی که منجر به تلفات بچه اسکارها مواجه شدید باید تشخیص صحیح بدهید که:

-۱یا آب آلوده شده است.

2-آیا غذا دادن اشکال دارد.

3-آیا درجه حرارت آب اشکال پیدا کرده است.

4-آیا DH آب تغییر کرده است.

5-آیا به ماهیها شوک وارد کرده اید.

6-آیا ماهیها در خطر ابتلاء به یک بیماری هستند.

بعد از تشخیص، سریعا اقدام به برطرف ساختن آن مشکل بپردازید و پیشگیری لازم برای جلوگیری از ادامه تلفات آنها را بعمل آورید.

کاری را که برای عموم اتفاقات رخ داده، باید سریعا انجام دهید. تعویض قسمت یا تمام آب بچه اسکارها خواهد بود. و با توجه به تشخیص گاهی لازم است بچه اسکارها را به محیط سالم و تمیز دیگری انتقال دهید. بقیه موارد تشخیص باید با نظر خودتان و طبق دستورالعمهای همان تشخیص انجام دهید. چنانچه کافی نبود در صورت نیاز می توانید به صاحب نظران و متخصصین پرورش ماهی مراجعه و از آنها راهنمایی و کمک بگیرید